Xe ô tô số tự động đã giúp việc lái xe trở nên đơn giản hơn rất nhiều, tuy nhiên để lái xe số động tưởng dễ nhưng không dễ, phần lớn những người lái xe số tự động chưa thật sự quan tâm đến hướng dẫn lái xe số tự động. Để lái xe số động an toàn bạn cần nắm rõ những điều sau:
Những điểm cơ bản cần biết trên xe số tự động
Ý nghĩa các chữ cái trên cần số
- C/S: Dùng trên một số xe Mercedes đời củ
- C: Comfort – Chế độ khởi động êm ái từ số 2
- S: Sport – Chế độ khởi đông thể thao từ số 1
- B: Brake engine – Phanh động cơ dùng cho hộp số tự động vô cấp
- M/S: Manual/Sport chế độ số tay/ số thể thao
- A/M: Sang số tự động/Bằng tay
- E: Economy Dùng trên hộp số sàn tự động
- P: Park – chế độ đỗ xe
- R: Reverse – chế độ lùi xe
- N: Neutral – số mo, ngắt truyền động
- D: Drive – số tiến
- S: Sport – số thể thao
- L: Low – số thấp (tương tự số 1)
Có cần đạp phanh để khởi động xe?
Hầu hết xe số tự động hiện nay yêu cầu tài xế phải đạp phanh thì mới có thể khởi động xe. Có một số ít xe dùng chìa khóa để nổ máy thì có thể không yêu cầu phải đạp phanh, tuy nhiên để an toàn nhất và hình thành thói quen, tài xế nên đạp phanh rồi mới nổ máy.
Khởi động xe ở số N có được không?
Có, bạn có thể khởi động xe ở số N (số không có tác dụng với hộp số) nhưng cần phải đảm bảo rằng phanh đang được giữ chặt.
Khởi động xe ở số N được sử dụng khi bạn cần cho động cơ hoạt động mà không cần di chuyển xe, ví dụ như khi muốn sưởi ấm động cơ trong thời tiết lạnh hoặc khi bạn muốn kiểm tra các chức năng của động cơ mà không cần phải di chuyển xe.
Tuy nhiên, việc để xe ở số N quá lâu có thể gây hại cho hộp số, do đó bạn nên chỉ sử dụng số N trong thời gian ngắn khi cần thiết. Nếu bạn cần dừng xe trong thời gian dài, bạn nên đặt xe ở số P (Parking) để đảm bảo an toàn.
Phần lớn xe số tự động hiện đại buộc về P mới tắt máy được, vì thế lúc nổ máy lại cần số luôn ở P. Cũng có một số xe để ở N có thể nổ máy như chiếc Nissan X-Trail có thể khởi động khi cần số ở N. Nhưng để an toàn vẫn nên chuyển về P trước khi khởi động.
Cần số thẳng là gì, zigzag là gì?
Đây là cách thiết kế cần số tùy từng hãng xe. Cần số thẳng là mọi vị trí số P, R, D, N đều nằm trên một đường thẳng, chỉ cần đẩy lên xuống khi chuyển số. Còn cần số zigzag là loại các số P, R, D, N, nhưng muốn chuyển số phải kéo ngang, gạt xuống hoặc lên để thay đổi.
Cả hai kiểu cần số này đều có chức năng chuyển đổi giữa các bánh răng trong hộp số để tăng hoặc giảm tốc độ của xe. Sự khác biệt chủ yếu giữa chúng là hình dáng và cách di chuyển của cần số khi được sử dụng.
Kỹ năng sử dụng xe số tự động
Dùng mấy chân khi lái xe?
Khi lái xe ô tô số tự động, bạn chỉ cần sử dụng chân phanh và chân ga, không cần sử dụng chân côn như khi lái xe số sàn. Nếu dùng chân trái đạp ga, chân phải đạp phanh, khi gặp trường hợp khẩn cấp, bạn có thể đạp cả hai chân khiến quãng đường phanh tăng lên đáng kể, giảm hiệu quả phanh và thậm chí gây ra trường hợp xe điên.
Ngoài ra, thiết kế vị trí chân phanh ở giữa, không phù hợp với vị trí chân trái tài xế. Vì vậy, nếu cố gắng sử dụng lâu dài có thể dẫn đến chấn thương xương sống, cổ chân.
Làm thế nào khi xe mất phanh?
Khi mất phanh trên xe số tự động, hãy bình tĩnh làm theo các bước sau: Phanh bằng số sau đó kéo phanh tay từ từ và tìm vật cản đâm vào hoặc về N tấp xe vào lề.
- Đập chân đạp phanh liên tục: Đầu tiên, bạn cần đẩy chân đạp phanh liên tục và mạnh để xem có khả năng tái tạo áp suất trong hệ thống phanh hay không.
- Phanh bằng số tức sử dụng số tay M ( /-) hoặc S ( /-) hay D3, 2, 1 hoặc L tùy từng xe. Chuyển về số thấp để xe tự ghìm dần tốc độ.
- Sử dụng phanh tay: Nếu đạp phanh không giúp ích gì, hãy sử dụng phanh tay, kéo phanh tay từ từ chứ không kéo mạnh dứt khoát, sẽ khiến bánh xe bị khóa, xe quay ngang đường.
- Thông báo cho người khác biết: Khi xe ô tô của bạn mất phanh, hãy vỗ còi và sử dụng đèn tín hiệu để thông báo cho người khác biết.
- Tìm địa điểm an toàn để dừng xe: Cố gắng tìm địa điểm an toàn để dừng xe một cách an toàn. Nếu trên đường thẳng, không có chướng ngại vật thì có thể từ từ táp xe vào lề, chuyển về số N để xe dần dừng hẳn. Nếu trên đèo dốc, rất khó để đưa xe dừng từ từ. Khi đó hãy tìm đường lánh nạn để đưa xe vào. Nếu không thể, tìm lùm cây bụi hay ghì sát xe vào ta-luy dương, cọ vách núi, tránh xa ta-luy âm vì xe có thể lao xuống vực.
Lưu ý rằng việc mất phanh là một tình huống nguy hiểm và đáng sợ, lúc này không được tắt máy vì làm giảm áp suất dầu phanh, vô-lăng bị khóa không thể đánh lái.
Làm thế nào khi xe bị kẹt ga?
Trên thực tế, nếu bạn bình tĩnh xử lý, khi xe bị kẹt chân ga là tình huống dễ xử lý hơn so với mất phanh. Trong trường hợp này, đầu tiên tài xế nhanh chóng đẩy cần số về N để ngắt truyền động, ga bị kẹt cũng không thể truyền động xuống bánh xe.
Sau khi trả về N, bình tĩnh sử dụng phanh để hãm tốc độ xuống mức an toàn, đưa xe vào lề đường và gọi cứu hộ.
Lưu ý: Không được tắt máy vì làm giảm áp suất dầu phanh, vô-lăng bị khóa không thể đánh lái.
Số tay (số thể thao, số bán tự động) dùng thế nào?
Số tay hay còn gọi là số thể thao hay số bán tự động là chức năng giúp tài xế tự sang số cho phù hợp. Một số xe dùng ký hiệu M ( /-), hoặc S ( /-) cho phép lên, xuống số tùy ý.
Nhiều xe đời cũ không có chức năng này, chỉ có D3, 2, 1 tương đương các cấp số 1, 2, 3 để dùng khi phải đổ đèo hoặc về số vượt xe khác. Ngoài ra số L cũng tương đương số 1.
Xe thể thao hoặc nhiều trang bị còn có cả lẫy chuyển số trên vô-lăng. Lẫy này hoạt động tương tự ( /-) dưới cần số. Một bên để tăng, một bên để giảm.
Cấp số trong xe số tự động là gì?
Ở hộp số tự động có cấp thì cấp ở đây tương tự cấp trên số sàn, tức mỗi cấp là cách kết hợp các bánh răng khác nhau. Nếu hộp số tự động 6 cấp thì khởi động sẽ ở cấp 1, rồi khi chạy trên đường thẳng từ từ lên số 2, 3, 4… đều do xe tự tính toán.
Ở hộp số tự động vô cấp (CVT) thì cấp ở đây là cấp số ảo. Hộp số này không có các bánh răng ăn vào nhau mà chỉ có hai puli nối nhau qua dây đai. Để tăng cảm hứng cho người lái, một số xe thiết kế thêm cấp số ảo. Ví dụ khi chạy ở cấp số 2 trên hộp số CVT, lúc này xe cố định vị trí giữa các má puli để cho tỷ số truyền tương tự số 2 trên xe AT thông thường sử dụng bánh răng.
Đang chạy D về N có hại xe không?
Chuyển từ chế độ lái D (Drive) sang chế độ N (Neutral) khi đang lái xe không gây hại cho xe của bạn, tuy nhiên, đây là một hành động không cần thiết và có thể gây nguy hiểm cho bạn và các phương tiện khác trên đường.
Khi bạn chuyển từ D sang N, động cơ của xe sẽ không được kết nối với bánh xe nữa, do đó tốc độ của xe sẽ giảm dần và dừng lại. Việc này không chỉ gây mất thời gian và khó khăn trong việc kiểm soát xe, mà còn có thể gây nguy hiểm cho các phương tiện khác trên đường.
Ngoài ra, chuyển từ D sang N khi đang di chuyển có thể gây ra những tác động xấu đến hệ thống truyền động của xe, đặc biệt là hộp số tự động và các bộ phận liên quan khác. Khi thực hiện hành động này, các bộ phận trên xe có thể bị hao mòn và gây ra sự cố, khiến chi phí sửa chữa tăng lên.
Do đó, để đảm bảo an toàn và bảo vệ xe của bạn, hãy luôn sử dụng chế độ lái phù hợp và tránh chuyển đổi từ chế độ lái D sang N khi đang di chuyển. Nếu bạn cần dừng xe, hãy sử dụng chân phanh để giảm tốc độ và đưa xe về trạng thái đứng yên.
Dừng đèn đỏ nên để D, N hay P?
Chuyên gia lái xe của các hãng cho biết, tùy thói quen mỗi người mà để D hoặc N, miễn là có thể kiểm soát xe đứng im. Nếu dừng nhanh, sẵn sàng đi thì để D và đạp phanh. Dừng lâu thì về N, kéo phanh tay và đạp thêm phanh chân.
Không nên để P vì P chỉ dùng khi đỗ. Để P ở đèn đỏ nếu có tác động xe đâm từ phía sau có thể gây hại cho hộp số. Bên cạnh đó, nhiều xe khi về P tự động unlock cửa, là cơ hội cho kẻ gian đột nhập.
Việc để chế độ lái ở chế độ D (Drive) hoặc N (Neutral) khi dừng đèn đỏ là không an toàn, đặc biệt là khi bạn muốn dừng xe trong thời gian dài. Trong chế độ D, động cơ của xe sẽ tiếp tục vận hành và chuyển động truyền đến bánh xe, dẫn đến tình trạng mòn hao các bộ phận của xe. Trong chế độ N, tốc độ của xe sẽ giảm dần và không được khóa bánh xe, do đó có thể dẫn đến nguy hiểm khi xe di chuyển đột ngột.
Vì vậy, để đảm bảo an toàn cho bản thân và người khác, bạn nên đặt chế độ lái vào chế độ N khi dừng đèn đỏ, đặc biệt là khi bạn muốn dừng xe trong thời gian dài.
Lái xe số tự động khi lên xuống đèo dốc
Leo đèo chạy số D hay số tay ( /-)?
Khi leo dốc, tốt nhất là chạy ở số D để hệ thống truyền động tự động chuyển đổi số và điều chỉnh tốc độ theo địa hình, tài xế không cần chuyển sang số tay.
Xuống đèo chạy số D hay số tay ( /-)?
Khi ở số thấp, xe chủ động phanh bằng hộp số nên tài xế có thể duy trì tốc độ mong muốn mà không cần đạp phanh chân quá nhiều. Ngay cả xe sử dụng hộp số CVT hiện nay đều có các cấp số ảo, tài xế có thể chuyển về số thấp như hộp số AT thông thường.
Có nên tắt máy, về N khi thả dốc?
Không. Khi đổ đèo, nếu về N hoặc tắt máy là bạn đang tìm đến tử thần. Xe hiện đại hầu hết sử dụng nhiều công nghệ bằng điện, nếu tắt máy thì vô-lăng bị khóa không thể điều khiển. Thay vào đó, bạn nên giảm tốc độ bằng cách sử dụng phanh để duy trì tốc độ an toàn trên đường dốc.
Khi bạn chuyển sang chế độ số N hoặc tắt máy, động cơ của xe sẽ không còn cung cấp đủ công suất để giữ cho xe ổn định trên đường dốc. Nếu bạn không sử dụng phanh một cách đúng cách, xe có thể trôi dốc với tốc độ quá nhanh và gây tai nạn.
Ngoài ra, khi thả dốc, bạn cũng có thể sử dụng phanh động cơ (engine brake) nếu xe của bạn có tính năng này. Phanh động cơ sử dụng sức mạnh của động cơ để giảm tốc độ của xe, giúp giảm tải cho hệ thống phanh và giữ cho xe ổn định trên đường dốc.
Tóm lại, để giữ an toàn khi thả dốc trên đường dốc, bạn nên giảm tốc độ bằng cách sử dụng phanh và tránh chuyển sang chế độ số N hoặc tắt máy.
Khởi hành thế nào để không bị tụt dốc?
Với những dốc thấp, nước ga đầu khi nhả phanh có thể thắng lực kéo xe tụt, do vậy xe vẫn tiếp tục tiến lên. Còn xe có hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc (Hill Start Assist) cũng không sợ xe trôi dốc vì khi bỏ chân phanh, xe tự động giữ phanh khoảng 3 giây.
Đối với dốc cao, xe không có công nghệ hỗ trợ sẽ tụt dốc khi bỏ chân phanh. Để không tụt dốc có vài cách cơ bản:
- Với người chạy xe số tự động quen, có kinh nghiệm, chỉ cần thật nhanh chuyển mũi chân từ phanh sang ga và ga nhẹ để cung cấp thêm lực kéo giúp xe không bị trôi dốc. Cách này chỉ khiến xe hơi lùi về sau một chút không đáng kể, không đụng vào xe sau.
- Sử dụng phanh tay. Đây là cách thông dụng nhất. Kéo chặt phanh tay, chuyển chân sang ga, ga nhẹ lên để lấy đà rồi hạ phanh tay tiếp tục di chuyển.
- Dùng hai chân. Đây là cách một số người người thường dùng nhưng không được khuyến khích với mọi tài xế trên đường công cộng. Khi đó chân trái giữ phanh, chân phải hơi ga, thấy xe có đà thì bỏ hẳn chân trái, tiếp tục di chuyển.
Chú ý rằng, khi khởi hành xe số tự động trên địa hình dốc, bạn cần phải tập trung và làm mọi việc một cách chậm rãi, nhẹ nhàng để tránh bị xe tụt dốc. Sau khi xe đã bắt đầu di chuyển, hãy điều chỉnh tốc độ và chuyển sang chế độ lái xe bình thường.
Kỹ năng dừng đỗ xe số tự động
Khi đỗ xe nên về P trước hay phanh tay trước?
Nên kéo phanh tay trước. Quy trình an toàn nhất là đạp phanh chân, về N, kéo phanh tay, thả phanh chân, sang P.
Nếu về P trước, bạn có thể quên hoặc vội vàng không về hết P và chỉ lên tới R, khiến xe bị lùi khi bỏ phanh chân. Bên cạnh đó, xe có thể nhúc nhích khi kéo phanh tay và bỏ phanh chân, điều này sẽ gây áp lực lớn lên bánh răng cóc cố định ở hộp số.
Có cần dừng xe hẳn khi chuyển từ D về R và ngược lại?
Có. Bạn chỉ nên chuyển cần số khi xe đã hoàn toàn đứng yên. Khi cần tiến lùi liên tục để quay đầu hay vào chỗ đỗ, nhiều tài xế chuyển số từ D-R và ngược lại khi xe vẫn lăn bánh.
Do vội vã, có thể bạn chuyển không tới và nhầm thành số khác, khi đó đạp tiếp ga sẽ gây nguy hiểm. Ngoài ra, khi bạn chuyển số từ D sang R hoặc ngược lại, hộp số xe sẽ phải chuyển đổi giữa hai chế độ khác nhau và bộ phận truyền động sẽ phải làm việc ở một tần số và tốc độ khác nhau. Việc thực hiện thao tác này khi xe đang chạy có thể gây ra va chạm hoặc hư hỏng các bộ phận truyền động của xe.
Do đó, trước khi chuyển số, bạn nên dừng hoàn toàn xe và đặt chân lên phanh để đảm bảo an toàn. Sau đó, bạn có thể thực hiện thao tác chuyển số một cách nhẹ nhàng và chuyển sang chế độ lái xe tiếp theo.
Nút Shift Lock dùng để làm gì?
Khi xe không nổ máy, cần số bị khóa không thể di chuyển. Nút Shift Lock trên khu cần số có chức năng mở khóa giúp sang số. Nếu gặp trường hợp xe hết ắc-quy, chết máy giữa đường, tài xế ấn giữ vào nút Shift Lock để di chuyển cần số.
Nhưng trên một số xe nút này lại bị ẩn, chỉ có một nắp rồi sử dụng vật mỏng, cứng gỡ nắp đậy ra, sau đó gạt lẫy nhỏ phía trong để di chuyển cần số.
